พระพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า
เป็นการยากที่ได้เกิดเป็นมนุษย์
เป็นการยากที่สัตว์เกิดมาแล้วอยู่สุขสบาย
เป็นการยากที่จะได้ฟังธรรมของสัตบุรุษ
เป็นการยากที่พระพุทธเจ้าจะอุบัติมา

เมือง.....สมบูรณ์อโศกศิลา                       เมือง.....วัดป่ามหาวันรื่นรมย์
เมือง.....วัชชีธรรมล้ำเลิศ                         เมือง.....กำเนิดภิกษุณีปฐม
เมือง.....ปลงอายุสังขารพระโคดม              เมือง.....ชื่นชมราชาสามัคคี
เมือง.....ตรัสสอนรัตนะสูตร                      เมือง.....พิสูจน์บ่อมุรธาภิเศกศรี
เมือง.....เสกน้ำพระพุทธมนต์ต้นพิธี            เมือง.....เศรษฐีใจบุญสุนทรทาน
เมือง.....สังคายนาครั้งสองต้องปรากฏ        เมือง.....นักพรตแก้ผ้าน่าสงสาร
เมือง.....กำเนิดเชนวีระคณาจารย์               เมือง.....ตำนานบ้านแหลกแตกสามัคคี

เมือง.....พระพุทธองค์ข้ามคงคา                เมือง.....สังคายนาครั้งที่สามปราบอลัชชีฅ
เมือง.....นครหลวงรัฐพิหาร                       เมือง.....ฐานจักรพรรดิอโศกศรี
เมือง.....โองการฯ ธรรมค้ำปฐพี                 เมือง.....บารมีเลิศล้ำธรรมยาตรา
เมือง.....อโศการามนามประเสริฐ               เมือง.....กำเนิดซิกส์ศาสนา
เมือง.....อ้อนวอนแม่ทุรคา                       เมือง.....ล้ำค่าพิพิธภัณฑ์อลังการ
เมือง.....สะพานคานธียาวที่สุด                  เมือง.....ธรรมทูต ๙ ทัพขยับฐาน
เมือง.....จารึกอโศกยกหลักการ                 เมือง.....ตำนานพุทธพยากรณ์ ฯ

เมือง.....เลื่องลือศาสนา                          เมือง.....ภูผาคิชฌกูฎ
เมือง.....บุตรฆ่าพ่อ                       เมือง.....หมอเทวดา
เมือง.....มหาเศรษฐี                      เมือง.....เบญจคีรีนคร
เมือง.....สอนธรรมวันมาฆะ             เมือง.....พระบรมสารีริกธาตุ
เมือง.....มหาราชลือชา                  เมือง.....ม้าชื่นขม
เมือง.....ขนมขาชา                       เมือง.....สังคายนาครั้งแรก
เมือง.....แขกแบ่งชนชั้น                 เมือง.....เวฬุวันวัดป่า
เมือง.....อัครสาวก                        เมือง.....เปรตนรกขอส่วนบุญ

๑. ขอให้มีเมตตาเหมือนสามาวดี               ๒. ขอให้เป็นเศรษฐีเหมือนโฆสกะ
๓. ขอให้ชนะเหมือนพระเจ้าอุเทน               ๔. ขอให้ร่มเย็นเหมือนสายน้ำยะมุนา
๕. ขอให้ไร้โรคาเหมือนพระพากุล              ๖.ขอให้มีบุญได้เทิดทูลศาสนา
๗. ขอให้มีปัญญารักษาพระไตรรัตน์            ๘. ขอให้มีศีลสัตย์ในพระพุทธองค์
๙. ขอให้จิตมั่นคงตรงต่อพระนิพพาน

๑. ความเจ็บอย่ามาใกล้                  ๒. โรคใจอย่ามากราย
๓.โรคร้ายอย่ามากล้ำ                    ๔. โรคกรรมอย่ามาหา
ทั้งชาตินี้และชาติหน้า ตลอดชาติอย่างยิ่ง

๑. ขอให้เป็นเศรษฐีธรรมนำทางสร้างสมบุญ  ๒. ขอให้เป็นเศรษฐีทุนหนุนนำศาสนา
๓. ขอให้เป็นเศรษฐีทานหว่านไมตรีมีเมตตา ๔. ขอให้เป็นเศรษฐีศรัทธาเชื่อมั่นสัพพัญญู
๕. ขอให้เป็นเศรษฐีกินอยู่ดูพอเพียง           ๖. ขอให้เป็นเศรษฐีเสียงเลื่องลือยศปรากฏหรู
๗. ขอให้เป็นเศรษฐีปราชญ์ฉลาดกตัญญู      ๘. ขอให้เป็นเศรษฐีพุทธสุดรอบรู้ผู้ตื่นผู้เบิกบาน
ทั้งชาตินี้และชาติหน้า ตลอดชาติอย่างยิ่ง

๑. ขอให้เจริญในธรรมคำสอนพระพุทธองค์   ๒. ขอให้การงานมั่นคงดั่งเขาคิชฌกูฎ
๓. ขอให้ศรัทธาบริสุทธิดุจคู่อัครสาวก         ๔. ขอให้ไม่ตกในอบายในวัฏสงสาร
๕. ขอให้ปัญญาแตกฉานในพระสัทธรรม      ๖. ขอให้ร่ำรวยร่มเย็นเป็นมหาเศรษฐี
๗. ขอให้สุขภาพดีไม่มีโรคภัยเบียดเบียน      ๘. ขอให้มีความเพียรถึงฝั่งพระนิพพาน
๙. ขอให้ญาติมิตรบริวารเป็นคนดีมีศีลธรรม

๑. ขอให้จิตใจบริสุทธิ์ดุจอโศการาม            ๒. ขอให้ระบือนามดั่งอโศกมหาราช
๓. ขอให้ไร้โรคาพาธดั่งอโรคยา                 ๔. ขอให้งามสง่าดั่งศิลาอโศก
๕. ขอให้ข้ามวิปโยควัฏสงสาร                   ๖. ขอให้เป็นที่พึ่งของญาติมิตรบริวาร
๗. ขอให้เจริญศีลทานเมตตาภาวนา            ๘. ขอให้มีปัญญาศรัทธามั่นกตัญญู

๑. ขอให้ครอบครัวร่มเย็นเป็นสุข  ด้วยเดชแห่งน้ำพระพุทธมนต์
๒. ขอให้ลาภผลไพบูลย์ ด้วยคุณแห่งศีลธรรม
๓. ขอให้วัชชีธรรม ค้ำชูวงศ์ตระกูล
๔. ขอให้ภัยสิ้นสูญ ด้วยคุณพระไตรรัตน์
๕. ขอให้การงานมั่นคง ดั่งเสาอโศก
๖. ขอให้ดับทุกข์สิ้นโศก ข้ามวัฏสงสาร
๗. ขอให้มีปัญญาญาณ รู้แจ้งในธรรม
ทั้งชาตินี้และชาติหน้า ตลอดชาติอย่างยิ่ง

Map             แนบไว้ใช้สอดส่อง
Monk            นำทางสร้างวิถี
Mouth          เฝ้าถามไถ่ใช้วาที
Money          มีไว้ใช้เบิกทาง
Mine             ใจเข้มเต็มหลักสูตร
Mood           สุดสดใสอยู่ไม่สร่าง
Method         บทเรียนเพียรจัดวาง
7 ก้าวย่างทั้ง 7M เต็มร้อยเอย ฯ

๑. ขอให้มีศรัทธามั่นเหมือนมัลลิกาเทวี      ๒. ขอให้มีวาจาดีเหมือนโทณพราหมณ์
๓. ขอให้มีเกียรติงามเหมือนพันธุละ          ๔. ขอให้บรรลุธรรมะเหมือนทัพพมัลลบุตร
๕. ขอให้ถึงวิมุติเหมือนสุภัททะ                ๖. ขอให้ซึ้งสาระปัจฉิมโอวาท
๗. ขอให้ได้กราบแทบบาทพระศาสดา       ๘. ขอให้มีสติปัญญารักษาธรรมมรดก
๙. ขอให้อุปถัมภกยกย่องพระพุทธศาสนา ทั้งชาตินี้และชาติหน้า ตลอดชาติอย่างยิ่ง

ประการที่ ๑. ขอให้ธุรกิจก้าวหน้า
ประการที่ ๒. ขอให้ค้าขายร่ำรวย
ประการที่ ๓. ขอให้รูปสวยโสภา
ประการที่ ๔. ขอให้ปัญญาเลิศล้ำ
ประการที่ ๕. ขอให้ได้ค้ำชูวงศ์ตระกูล
ประการที่ ๖. ขอให้ได้เทิดทูลพระพุทธศาสนา
ประการที่ ๗. ขอให้บุตรธิดาเป็นคนดีมีศีลธรรม

๑. ขอให้มีรูปร่างผิวพรรณวรรณะดี                        ๒. ขอให้เป็นเศรษฐีมหาศาล
๓. ขอให้มีหลักฐานการงานมั่นคง                        ๔. ขอให้ดำรงในศีลทานภาวนา
๕. ขอให้มีปัญญาเยี่ยมยอด                                ๖. ขอให้ปลอดภัยไร้ทุกข์โศก
๗. ขอให้โชคดีมีเกียรติยศ                                  ๘. ขอให้ลดละเลิกจองเวรกรรม

๑. ขอให้ธุรกิจของข้าพเจ้า.....เดิน               ๒. ขอให้การเงินของข้าพเจ้า.....ดี
๓. ขอให้ไมตรีของข้าพเจ้า.....เบิกบาน         ๔. ขอให้การงานของข้าพเจ้า.....ก้าวหน้า
๕. ขอให้การค้าขายของข้าพเจ้า.....รุ่งเรือง    ๖. ขอให้ชื่อเสียงของข้าพเจ้า.....งามปรากฏ
๗. ขอให้เกียรติยศของข้าพเจ้า.....ไพบูลย์     ๘.ขอให้เกียรติคุณของข้าพเจ้า.....แผ่ไพศาล
ทั้งชาตินี้และชาติหน้า ตลอดชาติอย่างยิ่ง

มิน่าเล่า...ชาวอินเดียพันกว่าล้าน  จึงเชื่อมั่นว่าพระแม่คงคา

คือบันไดไปสู่สวรรค์ ล้างบาปอาบดื่ม

บูชากราบไหว้ได้อย่างสนิทใจ

บางคณะมาจากแดนไกล

ลำบากพากเพียรมา

ขอให้ได้สัมผัสครั้งหนึ่งก็ซึ้งใจ

แม้ชีวาวายก็ไม่หวั่น  นั่นคือศรัทธา

เพียงครั้งหนึ่งในชีวิต

สมคิดสมมาตรปรารถนา

ได้ลงอาบ – ดื่มในคงคา

แม้วายชีวาข้าฯก็ยอม ฯ.

เมือง.....เศรษฐีลือนาม                            เมือง.....หญิงงามลือชื่อ
เมือง.....เลื่องลือโพธิ์อานนท์                    เมือง.....เดียรถีเสียท่า
เมือง.....๒๕ จำกาลฝน                           เมือง.....ปราบโหราจารย์พาลชน
เมือง.....แสดงมงคล ๓๘ ประการ               เมือง.....กฐินถูกยอยก
เมือง.....แสดงยมกปาฏิหาริย์                     เมือง.....จอมโจรองคุลีมาร
เมือง.....ตำนานพระสีวลี                          เมือง.....ธรณีสูบคนบาป
เมือง.....กำราบคนหมองศรี                      เมือง.....มากหมู่พระกุฎี
เมือง.....สร้างบารมี ศีล ทาน ภาวนา ฯ

เมือง.....พุทธอุทยานลุมพินี                      เมือง.....มายาเทวีวิหาร
เมือง.....พระมหาบุรุษประสูติกาล               เมือง.....ปาฏิหาริย์ ๗ ก้าวบาทเดินจร
เมือง.....เปล่งอาสภิวาจา                         เมือง.....เสาศิลาอโศกอนุสรณ์
เมือง.....เสด็จนิวัติพระนคร                       เมือง.....เวสสันดรบำเพ็ญบารมีทาน
เมือง.....เย็นกาย-ใจใต้ร่มโพธิ์ศรี                เมือง.....โบกขรณีสุขเกษมศานต์
เมือง.....มรดกโลกจักรวาล                       เมือง.....ภาพโบราณล้ำค่าบุรินทร์
เมือง.....ราชกุมารีบารมีล้ำ                       เมือง.....หัตถกรรมงามศาสตร์-ศิลป์
เมือง.....EVEREST สุดยอดศิขรินทร์           เมือง.....น้อมจินต์กราบที่ประสูตรพระพุทธองค์

เมืองฮินดูเรืองนาม
เมืองนามอมตะ
เมืองพระโพธิสัตว์
เมืองประวัติค้าไหม
เมืองมหาลัยเก่าแก่
เมืองแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์
เมืองสถิตพระศิวะ
เมืองฌาปนริมคงคา
เมืองศาสดาประกาศธรรม

เมืองเรืองนามความเก่าแก่                        เมืองแม่น้ำคงคาธาราสินธุ์
เมืองเคี้ยวหมากปากแดงแข่งกันกิน            เมืองผ้าซิ่นแพรไหม (ส่าหรี)
เมืองแม่ม่ายทูนหัวผัวตามปะ                      เมืองมรณะปละปล่อยที่ที่ลอย
เมืองหมุนล้อจักรหลักพระธรรม                  เมืองเลิศล้ำสรรพวิชามหาลัย
เมืองมหาเทพเสพองค์พระศิวะ                   เมืองมฤคทายวันไพรสณฑ์ใหญ่
เมืองมนต์ขลังติดตรึงจนฝังใจ

มา...บูชาพระบรมสารีริกธาตุ                     มา...ดูการประกาศศาสนา
มา...ดูคนอาบสรงในคงคา                        มา...ดูการน้อมวันทาดวงอาทิตย์
มา...ดูพิธีกรรมการเผาศพ                        มา...ดูการเคารพน้ำศักดิ์สิทธิ์
มา...ดูการปลงสัจจะแห่งชีวิต                     มา...เพ่งพินิจสองฟากฝั่งอย่างเห็นธรรม

๑.ให้ได้ดวงตาเห็นธรรมเหมือนพระโกณฑัญญะ
๒.ให้สุขภาพแข็งแรง พลานามัยสมบูรณ์ อายุยืนเหมือนพระพากุละ
๓.ไปไกล้ไกลให้ปลอดภัยเหมือนพญากวางทอง
๔.ให้ศรัทธาตั้งมั่นเหมือนบิดาพระยสะ หรือ
๕.ให้ได้บริวารเป็นมิตร ปิดศัตรู ได้ความไม่วุ่นวายไม่ขัดข้อง ได้ดวงตาเห็นธรรมล้ำเลิศ

ปฐมเทศนาอริยสัจ                        ปฐมอุบัติพระอริยะสงฆ์
ปฐมพรรษาพระพุทธองค์                ปฐมวงศ์เหล่ากออุบาสิกา
ปฐมวงศ์เหล่ากออุบาสก                 ปฐมศกเผยแพร่พุทธศาสนา
ปฐมความงามแห่งปฏิมา                 ปฐมพาราพุทธสัญจร

เมืองฮินดูเรืองนาม
เมืองนามอมตะ
เมืองพระโพธิสัตว์
เมืองประวัติค้าไหม
เมืองมหาลัยเก่าแก่
เมืองแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์
เมืองสถิตพระศิวะ
เมืองฌาปนริมคงคา
เมืองศาสดาประกาศธรรม

เมืองเรืองนามความเก่าแก่                        เมืองแม่น้ำคงคาธาราสินธุ์
เมืองเคี้ยวหมากปากแดงแข่งกันกิน            เมืองผ้าซิ่นแพรไหม (ส่าหรี)
เมืองแม่ม่ายทูนหัวผัวตามปะ                      เมืองมรณะปละปล่อยที่ที่ลอย
เมืองหมุนล้อจักรหลักพระธรรม                  เมืองเลิศล้ำสรรพวิชามหาลัย
เมืองมหาเทพเสพองค์พระศิวะ                   เมืองมฤคทายวันไพรสณฑ์ใหญ่
เมืองมนต์ขลังติดตรึงจนฝังใจ

มา...บูชาพระบรมสารีริกธาตุ                     มา...ดูการประกาศศาสนา
มา...ดูคนอาบสรงในคงคา                        มา...ดูการน้อมวันทาดวงอาทิตย์
มา...ดูพิธีกรรมการเผาศพ                        มา...ดูการเคารพน้ำศักดิ์สิทธิ์
มา...ดูการปลงสัจจะแห่งชีวิต                     มา...เพ่งพินิจสองฟากฝั่งอย่างเห็นธรรม

๑.ให้ได้ดวงตาเห็นธรรมเหมือนพระโกณฑัญญะ
๒.ให้สุขภาพแข็งแรง พลานามัยสมบูรณ์ อายุยืนเหมือนพระพากุละ
๓.ไปไกล้ไกลให้ปลอดภัยเหมือนพญากวางทอง
๔.ให้ศรัทธาตั้งมั่นเหมือนบิดาพระยสะ หรือ
๕.ให้ได้บริวารเป็นมิตร ปิดศัตรู ได้ความไม่วุ่นวายไม่ขัดข้อง ได้ดวงตาเห็นธรรมล้ำเลิศ

ปฐมเทศนาอริยสัจ                        ปฐมอุบัติพระอริยะสงฆ์
ปฐมพรรษาพระพุทธองค์                ปฐมวงศ์เหล่ากออุบาสิกา
ปฐมวงศ์เหล่ากออุบาสก                 ปฐมศกเผยแพร่พุทธศาสนา
ปฐมความงามแห่งปฏิมา                 ปฐมพาราพุทธสัญจร

- เล่าตำนานคงคา ท่าน้ำมี ๘๔ ท่า ท่าเพื่อคนเป็น ๘๒ ท่า ท่าเพื่อคนตาย ๒ ท่า คือหริจันทระ
  และมณิกรรณิการ์ฆาฏ ตำนานพระศิวะ

- แมน้ำคงคายาว ๒๕๕๖ กิโลเมตร กำเนิดที่โคมุข ลงอ่าวที่เบงกอล

- สาเหตุที่มาคงคา  มาบูชาพระบรมสารีริกธาตุ มาดูการประกาศพระศาสนา 
   มาดูคนอาบสรงในคงคา มาดูการน้อมวันทาดวงอาทิตย์  มาดูพิธีกรรมการเผาศพ  
   มาดูการเคารพน้ำศักดิ์สิทธิ์  มาดูการปลงสัจจะแห่งชีวิต  มาเพ่งพินิจสองฟากฝั่งอย่างเห็นธรรม

-อธิบายคำว่าสารนาถ, อิสิปตนมิคทายวัน อธิบายสาเหตุที่ได้ชื่อเหล่านี้

- ความสำคัญของสารนาถ คือเมืองปฐม เช่น ปฐมเทศนาอริยสัจจ์  ปฐมอุบัติพระอริยสงฆ์  ปฐมพรรษา      พระพุทธองค์  ปฐมวงศ์เหล่ากออุบาสิกา  ปฐมเหล่ากออุบาสก  ปฐมศกเผยแพร่พระพุทธศาสนา        ปฐม  ความงามแห่งปฏิมา  ปฐมพาราพุทธสัญจร

๑.เป็นที่ผลิตพระโพธิสัตว์  พระโพธิสัตว์กำเนิดที่นี่กว่า ๕๔๐ ชาติ  ในชาดก ๑๐ ชาติ (พระเจ้าสิบชาติ)
   เกิดเป็นสุวรรณสามและเตมีย์ใบ้

๒.เป็นเมืองที่รองรับพระธรรมเทศนากัณฑ์แรก

๓.เป็นที่กำเนิดพระพุทธเจ้านามว่าศรีอริยเมตไตย

๔.เป็นที่กำเนิดตำนานสุรา

๕.เป็นที่กำเนิดบทสวดขันธโมรปริตรคาถา

๖.เป็นที่กำเนิดการจองเวรครั้งแรกระหว่างพระเทวทัตต์กับพระพุทธองค์

๗.เป็นที่กำเนิดมหาโจรกินเนื้อมนุษย์

          เมือง... บำเพ็ญทุกรกิริยา                                     เมือง...ตำรามธุปายาส

          เมือง...ลอยถาดอธิษฐาน                                     เมือง...ศาสดาจารย์ตรัสรู้

เมือง...บรมครูชนะมาร                                        เมือง...อธิษฐานแล้วสำเร็จ

เมือง...๗ สถานอันศักดิ์สิทธิ์                                 เมือง...สถิตพุทธเมตตา

เมือง...ภาวนาใต้โพธิ์ศรี                                       เมือง...มหาเจดีย์สูงเสียดฟ้า

เมือง...ลอยชฎาสามฤาษี                                     เมือง...หรหมโยนีน่าศึกษา

เมือง...เนรัญชรานทีทราย                                     เมือง...น้อมใจ-กายแนบพระธรรม

เมือง...เวรกรรมย้ำชาดก                                      เมือง...สวรรค์บนบก-นรกบนดินฯ

-            พุทธคยา คือสถานที่ตรัสรู้ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า  ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา ตำบลอุรุเวลาเสนานิคมห่างจากฝั่งออกไปประมาณ ๒๐๐ เมตร อยู่ด้านทิศตะวันตก บริเวณเป็นที่เนินสูง เพราะเป็นซากของมหาสังฆารามโบราณ ที่นี่เคยเป็นที่พักของพระสงฆ์ถึง ๒,๐๐๐ รูป ล้วนใฝ่ใจในการศึกษา ปฏิปทางดงามตามพระธรรมวินัย  มหาชนศรัทธาเลื่อมใสมาก พระพุทธศาสนา นิกายเถรวาทได้เจริญรุ่งเรืองในดินแดนแถบนี้ถึง พ.ศ.๗๐๐ หลังจากนั้นก็เริ่มอ่อนกำลังลง

-            ท่านพุทธโฆษาจารย์ ได้เล่าว่า ท่านเป็นศิษย์ของพระเรวตะแห่งพุทธคยามหาสังฆราม ได้เดินทางไปแปลพระคัมภีร์พระไตรปิฏกจากภาษาสิงหล  กลับมาเป็นภาษามคธที่เกาะลังกา

-            พุทธคยาเป็นเขตอิทธิพลของพวกฮินดู คยาเกษตร ใช้เป็นที่บูชาถวายบิณฑ์ ๑ ใน ๑๖ แห่ง เป็นสถานที่พระพุทธองค์ทรงตรัสรู้ใต้ต้นโพธิ์ ที่นี่จึงเรียก “พุทธคยา”

-            หลังจากพระพุทธองค์ตรัสรู้แล้วจึงได้เสวยวิมุติสุขอยู่ ๗ สัปดาห์ แล้วเสด็จไปเมืองพาราณสี เมื่อมีสาวกมารกขึ้นพระพุทธองค์จึงได้ส่งพระสาวกไปประกาศพระศาสนา ครั้งนั้นพระพุทธองค์ได้เสด็จกลับมาเพื่อโปรดขฏิลสามพี่น้อง พร้อมบริวารจนสำเร็จเป็นพระอรหันต์ จากนั้นพระองค์ก็บำเพ็ญพุทธกิจยังแคว้นต่างๆ จนเข้าสู่การปรินิพพาน

-            พ.ศ.๒๒๘-๒๔๐  พระเจ้าอโศกได้เสด็จมาสักการะ ณ สถานที่ตรัสรู้ ได้สร้างพระสถูปขนาดย่อมๆ เพื่อบูชาและปักเสาศิลาไว้เป็นเครื่องหมาย สร้างพระแท่นวัชรอาสน์นี้ รั่วทำด้วยหินล้อมรอบต้นพระศรีมหาโพธิ์

-            พ.ศ.๖๗๔-๖๙๔ พระเจ้าหุวิชกะ ทรงสร้างเสริมให้เป็นศิลปะต้นแบบเป็นสถูปใหญ่ หลวงจีนถังซัมจั๋ง เรียกว่า “มหาโพธิ์วิหาร”

-            พ.ศ.๙๔๕-๙๕๐ หลวงจีนฟาเหียนเดินทางมาสักการะสถานที่ตรัสรู้และได้พรรณนาถึงความงดงามของพระมหาเจดีย์พุทธคยา เห็นพระสงฆ์เถรวาทและพุทธศาสนิกชนมาสักการะกันอย่างมิขาดสาย

-            พ.ศ. ๑๑๔๕ กษัตริย์รัฐเบงกอล นามสสางกา ได้ประกาศอิสระจากมคธยกทัพมาทำลายพุทธสถานอย่างย่อยยับ

-            พ.ศ. ๑๑๔๕ กษัตริย์ปูรณวรมา ดีทัพเบงกอลแตกแล้วทำการบูรณะซ่อมแซม

-            พ.ศ.๑๕๗๘ พม่าส่งคณะช่าง นำโดย ธรรมราชครู เพื่อบูรณะแต่เกิดข้อพิพาทกันกับอินเดีย พม่าเลยต้องหยุดการซ่อมแซม

-            พ.ศ.๑๖๒๒ พม่าส่งช่างชุดที่ ๒ มาฟื้นฟูบูรณะใช้เวลา ๗ ปี เสร็จเมื่อ ๑๘ ตุลาคม พ.ศ.๑๖๒๙ พุทธคยามีชีวิตกลับมาอีกครึ่งหนึ่ง

-            พ.ศ.๑๗๔๓ พระธัมมรักขิตรับทุนจากพระเจ้าอโศกมัลละแห่งแคว้นสิวะสิกะอินเดียมาปฏิสังขรณ์เพิ่มเติมให้ดียิ่งขึ้น

-            พ.ศ.๑๗๖๐ อิสลามกองทัพเติร์กยึดครองมคธรัฐทำลายล้างพุทธสถานทั้งหมด พร้อมยกพุทธคยานี้ให้อยู่ในการดูแลของฮินดูนิกายมหันต์ โดยอ้าง เมื่อ พ.ศ. ๑๗๒๗ จักรพรรดิโมกุนนามมูฮัมหมัดซาห์ ได้มอบพุทธคยา ทั้งหมดเป็นสมบัติของมหันต์องค์ที่สี่ชื่อว่า “ลาลคีรี” จากนั้นพุทธคยาก็ถูกทอดทิ้งหลายร้อยปีไม่มีการบูรณะ มีชาวพุทธมาสักการะเพียงเล็กน้อย

-            พ.ศ.๒๑๓๕ อังกฤษยึดครองอินเดีย

-            พ.ศ. ๒๓๕๔ พระเจ้าแผ่นดินพม่าเสด็จมาเห็น จึงได้ส่งทูตมาเจรจาขอบูรณะ ตามบันทึกของ ดร.บุคานัน แฮมินตัน บอกว่าพุทธคยาอยู่ในสภาพย่อยยับไม่ได้รับการดูแล

-            พ.ศ.๒๔๑๗ พระเจ้ามินดงเจรจาผ่านรัฐบาลอินเดียซึ่งเป็นของอังกฤษแล้ว อังกฤษส่งคนมาช่วย ๒ นาย เพื่อกำกับคือ “อเล็กซานเดอร์ คันนิ่งแฮม กับ ดร. ราเชนทร ลาลมิตระ”

-            พ.ศ. ๒๔๑๙ พม่าเกิดสงครามกับอังกฤษงานบูรณะจึงต้องหยุด

-            พ.ศ. ๒๔๓๓ ท่านเชอร์ เอ็ดวิน อาร์โนลด์  ฝรั่งอังกฤษชาวพุทธได้เขียนหนังสือเล่มหนึ่งชื่อว่า “The Light of Asia”

-            พ.ศ.๒๔๓๔ อนาคาริกธัมมปาละ ชาวศรีลังกามากราบพุทธคยาเกิดศรัทธาปรารถนาเรียกร้องสิทธิของความเป็นเจ้าของพุทธคยา ๓๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๓๔ ได้ประชุมชาวพุทธสากลที่พุทธคยา มีพม่า, ลังกา,จีน, ญี่ปุ่น และญี่ปุ่นได้ประกาศว่าจะหาเงินมาซื้อพุทธคยาคืน อังกฤษระแวงญี่ปุ่นเพราะเพิ่งรบชนะรัสเซียจึงไม่ยอมให้ครอบครองจึงเกิดขบวนการกอบกู้พุทธคยา (แม็กมึล, เอ็ดวินฯ, วิลเลี่ยม, พ.ศ.โอลคอตต์) ออกปราศรัยที่ พม่า - อังกฤษ – สิงคโปร์ – ไทย – ลังกา หาผู้สนับสนุน

-            พ.ศ.๒๔๓๖ อนาคาริกธัมมปาละ กลับมาพุทธคยาพร้อมกับ โอลคอตต์ และ MR.เอดช์  นักเทววิทยาได้เห็นพระ ๔ รูป ถูกพวกมหันต์ทุบตีเกือบตาย ซ้ำร้ายเขายังกีดกันมิให้พวกธรรมยาตราเข้าสักการะพุทธคยา

-            พ.ศ.๒๔๔๕ มีความเคลื่อนไหวทั่วโลก โดยเอดวิน อาร์โนล, ดร.ริดเดวิค, ศ.แม็กมีลเลอร์  ชาวพุทธเริ่มมีพลัง พวกมหันต์เพิ่มความรังเกียจชาวพุทธมากขึ้น

-            พ.ศ.๒๔๖๗ ชาวพุทธพม่า, ลังกา, เนปาล ร้องเรียนรัฐบาลพรรคคองเกรสส์ตั้งคณะกรรมธิการขึ้นพิจารณา โดยมี ดร.ราเชนทร์ ประสาท (ประธานาธิบดีเป็นประธาน) ตั้งกรรมการชาวพุทธ ๕ คน ฮินดู ๕ คน ดูแลพุทธคยา โดยออกกฎหมายบังคับ

-            พ.ศ. ๒๔๙๑ ดร.ศรีกฤษณะ ซิงห์ นายกรัฐมนตรีพิหาร ได้เสนอให้ร่างรัฐบัญญัติวหารพุทธคยา

-            พ.ศ. ๒๔๙๒ เดือนพฤษภาคม จัดตั้งคณะกรรมการดูแล ๙ คน มีผู้ว่าจังหวัดคยาเป็นประธาน และมีกรรมการ ๘ คน เป็นชาวพุทธ ๔ คน ฮินดู ๔ คน

-            พ.ศ. ๒๔๙๖ นายกรัฐมนตรีพม่ามาเยือน พวกมหัสต์บอกว่าได้ยกพุทธคยาให้ชาวพุทธ

-            พ.ศ. ๒๕๓๐ ภิกษุไซไซ ชาวญี่ปุ่นนำชาวพุทธจากนาคปูร์ ในรัฐมหารชตะเรียกร้องให้นำศพมหันต์ที่ฝังไว้และปัญจปาณฑปพร้อมศิวลึงค์ที่กลางวิหารออกไปที่อื่น

-            พ.ศ.๒๔๙๙ บูรณะเล็กน้อยเพื่อฉลองพุทธคยาชยันตีพุทธศาสนาอายุ ๒๕๐๐ ปี

-            พ.ศ. ๒๕๑๒ พระสุเมธาธิบดี ได้นำพุทธบริษัทชาวไทยประดับไฟแสงจันทร์

-            พ.ศ.๒๕๑๙ พุทธบริษัทชาวไทย สร้างกำแพงแก้ว ๘๐ ช่อง ซุ้มประตูแบบอโศก ๒ ซุ้ม เสร็จในปี ๒๕๒๐

-            พ.ศ.๒๕๓๑ ชาวพุทธเนปาลปูหินอ่อน

          ๑. พระมหาเจดีย์พุทธคยา สูง ๑๗๐ ฟุต วัดรอบฐาน ๘๕ เมตรเศษ เป็นเจดีย์ ๒ ชั้น มีเจดีย์รอบฐาน ๔ องค์ สูง ๔๕ ฟุต ขั้นบนประดิษฐาน พระปางประทานพร ส่วนชั้นล่าง ประดิษฐานพระปางมารวิชัยหรือพระพุทธเมตตา อายุ ๑,๔๐๐ ปีเศษ

          ๒. ต้นพระศรีมหาโพธิ์ (โพธิบัลลังก์) ปัจจุบันเป็นต้นที่ ๔ ปลูกเมื่อ พ.ศ.๒๔๒๓  ปัจจุบันอายุได้......ปี (เอาปีปัจจุบันลบด้วย ๒๔๒๓)  ที่อธิษฐานปลูกโดย “คันนิ่งแฮม”

                    ๒.๑ ต้นที่ ๑ เป็นสหชาติเกิดพร้อมกับพระพุทธเจ้า มีอายุได้ ๓๕๒ ปี สาเหตุหมดอายุ เพราะพระชายาของพระเจ้าอโศกให้หญิงสาวใช้มาทำลาย

                    ๒.๒ ต้นที่ ๒ เกิดจากแรงอธิษฐานของพระเจ้าอโศกมหาราช อายุได้ ๘๙๑ ปี ถูกกษัตริย์ศสางกา สั่งทหารทำลายประมาณปี พ.ศ. ๑๑๐๐ เศษ

                    ๒.๓ ต้นที่ ๓ เกิดจากแรงอธิษฐานของกษัตริย์ปูรณะวรมา มีอายุประมาณ ๑,๒๕๘ ปี หมดอายุขัยเอง

๔. อนิมิสสเจดีย์ คือ สถานที่เสวยวิมุติสุขสัปดาห์ที่ ๒ เป็นเจดีย์สีขาวอยู่ทางทิศตะวันออกของต้นโพธิ์

๕. รัตนจงกรมเจดีย์ คือ สถานที่เสวยวิมุติสุข สัปดาห์ที่ ๓ อยู่ทางทิศเหนือ เป็นหินทรายแกะสลักเป็นดอกบัวบาน ๑๙ ดอก

๗. อชปาลนิโครธเจดีย์ คือ สถานที่เสวยวิมุติสุขสัปดาห์ที่ ๕ อยู่ระหว่าง แม่น้ำโมหะนีกับแม่น้ำเนรัญชราเป็นที่รับข้าวมธุปายาสจากนางสุชาดา ที่พิจารณาบุคคลเหมือนอุบล ๔ เหล่า ที่ท้าวสหัมบดีพรหมอารมธนาแสดงธรรม ที่นางมารมาเล้าโลมพระพุทธเจ้า

๘. พระมุจลินทร์ คือ สถานที่เสวยวิมุติสุขสัปดาห์ที่ ๖ เกิดพายุฝนตลอด ๗ วัน พญามุจลินทร์นาคราชได้ถวายอารักขา พระพุทธองค์ทรงเปล่งอุทานว่า “ความสงัดเป็นสุขของบุคคลผู้สินโดษ ผู้มีธรรมปรากฏแล้ว ผู้เห็นอยู่ ความไม่เบียดเบียน คือความสำรวมในสัตว์ทั้งหลาย เป็นสุขในโลก”

ในอรรถกถาพระวินัยปิฏก มหาวรรค กล่าวว่า พระพุทธองค์ ทรงลูบพระเศียร เส้นพระเกศาติดที่พระหัตถ์ทรงมอบให้พานิช ๒ พี่น้อง นำพระเกศาธาตุไปประดิษฐานไว้ในเจดีย์ในนครของตน

ต่อมาทั้ง ๒ ได้เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าที่เมืองราชคฤห์ฟังธรรมและบรรลุเป้นพระโสดาบัน ตปุสสะอยู่เป็นอุบาสกภัลลิกะบวชได้บรรลุดรหัสต์พร้อามอภิญญา ๖ ได้รับการยกย่องว่าเป็น “ผู้เลิศกว่าอุบาสกผู้ถึงรัตนะก่อนผู้ใด”

๑๑. แม่น้ำเนรัญชรา ห่างจากต้นพระศรีมหาโพธิ์มาทางตะวันออกประมาณ ๒๐๐ เมตร อยู่กลางหมู่บ้าน

๑๒. บ้านนางสุชาดา อยู่ห่างจากแม่น้ำเนรัญชราประมาณ ๒๐๐ เมตร  อยู่กลางหมู่บ้าน

๑๓. ท่าสุปปติฏฐะ คือ สถานที่ลอยถาดอธิฐาน รับหญ้ากุสะจากโสตถิยมานพ และเสวยข้าวมธุปายาสก่อนตรัสรู้

๑๕. คยาสีสประเทศ  พุทธกาล คือ เขาคยาสีสะ ปัจจุบันเรียกว่า “พรหมโยนี” เป็นสถานที่แสดงอาทิตตปริยายสูตร ที่เทวทัตต์ก่อการปฏิวัติพระศาสดาแล้วมาตั้งสำนักที่นี่

๑๖. อาศรมชฎิล คือสถานที่พักของอุลุเวลกัสสปะ พระศาสดาได้ทรงทรมานจนละทิฏฐิพร้อมน้อง คือ นทีกัสสปะและคยากัสสปะ รวมทั้งบริวาร ๑,๐๐๐ บวชในพระพุทธศาสนา

๑๗. วัดไทยพุทธคยา ได้สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๐ สมัยจอมพล ป.พิบูลย์สงคราม นามเจ้าอาวาส คือ สมเด็จพระธีรญาณ, พระสุเมธาธิบดี  และปัจจุบัน คือ พระเทพโพธิวิเทศ

๑. ปฎิจจสมุปบาท                          ๔. พระญาณ ๓ แห่งการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า

๒. อาทิตตปริยายสูตร                     ๕. ปฐมพุทธวจนะ

๓. พุทธอุทาน                               ๖. บุคคลเปรียบด้วยดอกบัวสี่เหล่า

          ๑. วัดญี่ปุ่น               ๒. วัดธิเบต               ๓. วัดภูฎาน

วัดญี่ปุ่น

          สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๓  แบ่งเป็น ๒ โซน คือ เขตพุทธาวาส และเขตสังฆาวาส เขตพุทธาวาส มีหลวงพ่อไดโจบุตซึ สูง ๘๐ ฟุต  วัดจากฐานถึงพระบาทได้ ๒๔ ฟุต จากฐานชุกชีถึงพระเศียรได้ ๕๖ ฟุตเขตสังฆาวาส เรียกไดจอกเจียว ทั้งหมดสร้าง ๔ ปี เสร็จ สร้างด้วยหินทรายแดงจากเมืองจูน่า หินอ่อนจากเมืองชัยปูร์ รอบหลวงพ่อได้โจบุดซี มีพระอรหันต์ ๑๐ ทิศ คือ  ๑. พระอานนท์ ๒. พระสารีบุตร ๓. พระปุณณมันตานีบุตร ๔. พระมหากัจจายนะ ๕. พระราหุล ๖. พระสูภูติ ๗. พระอุบาลี ๘. พระมหาโมคคัลลานะ ๙ พระอนุรุทธะ ๑๐. พรามหากัสสปะ

          สร้างเมื่อ พ.ศ.๒๕๒๒-๒๕๒๓ ธิเบต มีละมะ ๔ นิกายคือ

          ๑. นิกายนิงมะ สามหมวกแดง เกิดปี พ.ศ.๑๓๖๓ สำนักงานใหญ่อยู่ที่ไบเลาคุมเบ มีท่านออลิมบูเซ่ เป็นประมุขนิกาย สามารถไว้ผมยาวและหนวดเคราได้

          ๒. นิกายศักยะ สวมหมวดสีน้ำเงิน เกิดปี พ.ศ.๑๕๗๘ สำนักงานใหญ่อยู่ที่ดุลหาโหตรัง ราชปูร์ ปูนสุดโฟตรัง สหรัฐอเมริกา มีนควัง กุนคา เตเคเฮน ลิมปูเช่ เป็นประมุข  สามารถมีครอบครัวได้

          ๓. นิกายกายุค สวมหมวดสีดำ เกิดปี พ.ศ. ๑๕๙๓ สำนักงานใหญ่อยู่ที่เมืองรุมเต็ก รัฐสิขิม มีอูเป็นดอร์เลย์  โดเจ การมาปะ องค์ที่ ๑๗ เป็นประมุข

          ๔. นิกายเกลุค สวมหมวดสีเหลือง เกิดปี พ.ศ.๑๙๒๘ สำนักงานใหญ่อยู่ที่ธรรมศาลา หิวันตประเทศ มีองค์ดาไลลามะเป็นประมุข องค์ที่ ๑๔

          สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๖ พระมหากษัตริย์เป็นประมุข ทั้งฝ่ายอาณาจักรและศาสนจักร ปัจจุบัน ท่านจิกมี่ วังจุก เป็นประมุข

          ข้าพระพุทธเจ้า ขอน้อมตั้งจิตอธิฐาน ด้วยอำนาจบุญกุศลที่ได้จาริกมาบูชาสักการะ สถานที่ตรัสรู้สัมมาสัมโพธิญาณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในวันนี้ ขอจงเป็นบารมี เป็นพลวปัจจัย เป็นอุปนิสัยตามส่ง ให้เกิดปัญญาณ มีความรู้แจ้งเห็นจริง ทั้งในชาตินี้และชาติหน้า ตลอดชาติอย่างยิ่ง จนถึงความพ้นทุกข์ หากแม้นว่าข้าพระพุทธเจ้า ยังเวียนว่ายตายเกิดอยู่ในวัฎฎสงสาร ขออำนาจแห่งบุญกุศลนี้ จงเป็นเหตุอำนวยให้ ได้ไปบังเกิดแต่ในสุคติภูมิ ขอให้เกิดในตระกูลที่ดี มีรูปร่างดี มีปัญญาดี มีสุขภาพดี มีฐานะดี มีพ่อแม่ดี มีครูบาอาจารย์ดี ขอให้มีโอกาสได้ฟังธรรม ได้ปฏิบัติธรรม ได้บรรลุธรรม สมควรแก่การปฏิบัตินั้น จนกว่าจะเข้าถึงซึ่งพระนิพพาน ในกาลอันควรด้วยเทอญฯ

"มีคนเขาว่ามาอินเดีย  เพื่อไหว้พระรับพร  
แต่ไปเมืองจีนเพื่อไหว้เจ้ารับโชค"
วันนี้มีเรื่องเบาๆมาเล่าสู่กันฟังเพื่อความสนุกสนาน
ให้กับผู้ที่คิดว่าจะเดินทางจาริกไปยังดินแดนพุทธิภูมิ  
ตามรอยพระศาสดา  
ณ  สาธารณรัฐอินเดีย
และสหพันธ์สาธารณรัฐประชาธิปไตยเนปาล
จากการสอบถามผู้ที่ได้เดินทางร่วมมากับคณะ
ประมาณหลายสิบคนว่า
เพราะใดจึงได้เดินทางมากับทัวร์คณะนี้
 ได้รับคำตอบว่าเป็นเพราะทัวร์คณะนี้มีราคาแพงที่สุด
      ได้สอบถามต่อไปอีกว่า
เมื่อรู้ว่ามันแพงแล้วทำไมยังเลือกมากับทัวร์คณะนี้
    ได้รับคำตอบว่าที่เลือกมากับทัวร์คณะนี้ก็เพราะว่ามันแพงนะซิ
  ก็เลยทราบว่าโยมคณะนี้เลือกเดินทางมากับ
ทัวร์ที่มีราคาแพงเป็นอันดับแรก
 ส่วนการบริการจะดีหรือไม่ดีไว้เป็นอันดับหลัง
(คิดว่าของแพงต้องดี)