เมือง...พุทธคุทยานุลุมพินี                          เมือง...มายาเทวีวิหาร

          เมือง...พระมหาบุรุษประสูติกาล                  เมือง...ปาฏิหาริย์ ๗ ก้าวบาทเดินจร

          เมือง...เปล่งอาสภิวาจา                              เมือง...เสาศิลาอโศกนุสรณ์

          เมือง...เสด็จนิวัติพระนคร                          เมือง...เวสสันตรบำเพ็ญบารมีทาน

          เมือง...เย็นกาย – ใจใต้ร่มโพธิ์ศรี                 เมือง...โบกขณีสุขเกษมศานดิ์

          เมือง...มรดกโลกจักรวาล                           เมือง...ภาพโบราณล้ำค่าคู่บุรินทร์

          เมือง...ราชกุมารีบารมีล้ำ                           เมือง...หัตถกรรมงามศาสตร์ – ศิลป์

          เมือง...EVEREST สุดยอดศิขรินทร์              เมือง..น้อมจินต์กราบที่ประสูติพระพุทธองค์ฯ

-            ปี พ.ศ.๒๔๙๓ ได้แบ่งปันดินแดน ลุมพีนีจึงตกอยู่ในเขตปกครองของเนปาล

-            เนปาลเป็นดินแดนของชาวเนวารี มีประชากรประมาณ ๒๓ ล้านเศษ

-            คนในประเทศพูดภาษาเนปาลี ๕๒% มีพื้นที่ ๑๔๕,๓๑๙ ตารางกิโลเมตร

-            ความยาวจากตะวันออกถึงตะวันตก ๔๘๕ กิโลเมตร และเหนือจรดใต้ ๑๖๐ กิโลเมตร

-            พื้นที่เป็นภูเขา ๓๒%, ป่า ๑๔ % ,ที่เพาะปลูก ๑๓ %, แม่น้ำ ๔๑%

-            ผู้คนนับถือฮินดู ๗๖%, พุทธ ๘%, อิสลาม ๓%, คริสต์ ๕๐,๐๐๐ คน

-            องค์กรอิสระกล่าวว่า คนนับถือพุทธสูงกว่า ๔๐%

-            รายได้เข้าประเทศปีละ ๖๐ ล้าน US จากนักท่องเที่ยว, หัตถกรรม, ทหารกูรซ่า และนักรบรับจ้าง

-            มีเขาสูงที่สุดในโลกคือ EVEREST สูง ๘,๘๔๘ เมตร = ๒๙,๐๒๘ ฟุต

-            เวลาเร็วกว่าอินเดีย ๑๕ นาที ไม่มีทางออกทะเล

-            อัตราการแลกเปลี่ยน ๑๐๐ RS. อินเดีย = ๑๖๐ RS. เนปาล

-            เงินอินเดียนำไปใช้ในเนปาลได้ แต่เงินเนปาลนำมาใช้ในอินเดียไม่ได้

-            เนปาลภูมิใจในความเป็นเนปาล ๒ ประการ คือ

๑) พระสัมมาสัมพุทธเจ้าประสูติในประเทศนี้     

๒) ภูเขาที่สูงที่สุดในโลกอยู่ในประเทศนี้

ลุมพินี  เป็นสถานที่ประสูติของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ในสมัยนั้นเป็นพระราชอุทยาใช้สอยร่วมกันระหว่างเมืองกบิลพัสดุ์กับเมืองเทวทหะ ดังปรากฏในพุทธประวัติที่เราทราบชัด และศึกษากันมาแล้ว

ลุมพินี  ปัจจุบัน ได้ค้นพบเมื่อ พ.ศ.๒๔๓๘ โดย เซอร์อะเล็กซานเดอร์ คันนิ่งแฮม อธิบดีกรมการโบราณสถานของอินเดีย เพราะเหตุที่ได้พบหลักศิลาจารึกที่พระเจ้าอโศกมหาราชปักไว้ อักษรพรหมีที่จารึกอยู่แปลเป็นไทย ได้ความว่า “ในปีที่ ๒๐ แห่งราชการพระเจ้าเทวานัมปิยทัสสี พระองค์ได้เสด็จมาด้วยพระองค์เอง กระทำสักการบูชา ณ สถานที่นี้ ซึ่งเป็นที่ประสูติองค์พุทธศากยมุนี ทรงสร้างรูปวิคฑะด้วยศิลา และทรงปักหลักศิลานี้ขึ้นไว้ เพื่อแสดงว่า สมเด็จพระผู้มีพระภาคทรงประสูติ ณ ที่นี้ โปรดให้งดเก็บภาษีอากรที่หมู่บ้านลุมพินีและโปรดให้เรียกเก็บพืชผลแต่เพียง ๑ ใน ๘ ส่วน”

รูปวิคฑะนั้น ตามจดหมายของหลวงจีนถังซำจั๋ง ว่าเป็นรูปม้า ซึ่งหักตกลงมาอยู่กับพื้น

มายาเทวีวิหาร เป็นอาคารใหญ่ สร้งครอบแผ่นศิลารอยพระพุทธบาทที่ขุดค้นพบเมื่อปี พ.ศ.๒๕๓๙ และมีศิลาแกะสลักรูปการประสูติของสิทธัตถราชกุมาร พระนางสิริมหามายาพุทธมารดายืนเหนี่ยวกิ่งสาละ

สระโบกขรณี เป็นสระน้ำใสสะอาด ได้รับการบูรณะดูแลเป็นอย่างดี เชื่อว่าเป็นที่สรงสนามพระวรกายแห่งมหาบุรุษและพุทธมารดา ในวันประสูติกาล

-            ลุมพินี คือ พุทธอุทยานแห่งชาติ สถานที่ประสูติของพระพุทธเจ้า ปัจจุบันอยู่ในตำบลรุมมินเด จังหวัดไพราว่า หรือสิทธัตถนคร

-            สมัยปฐมโพธิกาล ตั้งอยู่ระหว่างเมืองกษิลพัสดุ์และเทวทหะต่อกัน

-            ก่อนพุทธศก ๔๐ ปีเศษ พระบรมศาสดาเสด็จผ่านเพื่อเดินทางไปกรุงกบิลพัสดุ์เพื่อโปรดพระประยูรญาติ

-            ประมาณ พ.ศ. ๒๓๘ พระเจ้าอโศกมหาราชได้เสด็จธรรมยาตรา โดยมีพระโมคคัลลีบุตรดิสสเถระนำเสด็จ มาสักการะสถานที่ประสูติของพระพุทธองค์ ปักเสาศิลาพร้อมสลักภาษาพรหมี พร้อมสร้างสถูปบูชาสักการะไว้

-            ประมาณ พ.ศ.๙๔๒-๙๕๗ หลวงจีนฟาเหียนเดินทางมาจาริกธรรม มีบันทึกว่า มาถึงลุมพินีวันเห็นพระสงฆ์ทรงวัตร ปฏิบัติน่าศรัทธาเลื่อมใสอยู่เป็นจำรวนมาก เห็นพระเจดีย์เก่าและสังฆาราม บ่อน้ำใสสะอาด ข้างๆ พระเจดีย์มีเสาอโศกปักอยู่

-            ประมาณ พ.ศ. ๑๒๘๐-๑๓๐๐ หลวงจีนถึงซัมจั๋งมาสืบพระศาสนา เดินทางมาสักการะสถานที่ประสูติของพระพุทธเจ้า พบเสาอโศก บันทึกว่า เดิมมีรูปม้าหินตั้งอยู่บนฐานบัว

-            พ.ศ. ๒๓๗๓-๒๓๘๐ MR.เจมส์ ปริ้นเชป นักโบราณคดีอังกฤษ เป็นผู้อ่านอักษรพรหมี ที่จารึกบนเสาหินพระเจ้าอโศกสำเร็จ ต้องใช้เวลานานถึง ๗ ปี

-            เสาอโศกที่ลุมพินี ค้นพบครั้งแรกเมื่อ ๑ ธันวาคม ๒๔๓๘ โดย ดร.ฟีอห์เรอร์ แฮนตั้น ขณะพบถูกอิฐ หิน ดิน ปูนเก่า ทับถมสูงหลายฟุต อักษรพรหมีอยู่สูงเหนือระดับดินปกติถึง ๑๔ ฟุต เสาสูง ๒๖ ฟุต ๖ นิ้ว, ๘ ฟุต ๖ นิ้ว ฝังอยู่ในดิน เดิมสูงถึง ๗๐ ฟุต ส่วนกลมวัดได้ ๗ ฟุต ๓ นิ้ว

-            พ.ศ.๒๕๓๙ (๔ ก.พ.) รื้อมายาเทวีวิหารหลังเก่า เพื่อค้นหาโบราณวัตถุสำคัญ และพบแผ่นศิลาขนาด ๕ x ๕ นิ้ว นักสำรวจเชื่อว่า เป็นหลักฐานสำคัญสมัยพระเจ้าอโศกมหาราชสร้าง ยืนยันการเสด็จพระราชดำเนิน ๗ ก้าว ตอกย้ำความชัดเจนทางประวัติศาสตร์

-            พ.ศ.๒๕๔๗ เปิดมายาเทวีวิหารหลังใหม่ให้เข้าสักการะ แผ่นศิลาพระพุทธบาทที่พระเจ้าอโศกมหาราชนำมาประดิษฐานไว้

สถานที่สำคัญ

          ๑) เสาหินพระเจ้าอโศกมหาราช                  ๗) มณีโบกขรณี

          ๒) แม่น้ำโรหินี                                         ๘) สระโบกขรณี

          ๓) มายาเทวีวิหาร                                    ๙) นิโครธาราม

          ๔) กุรงเทวทหะ                                        ๑๐) วัดพุทธนานาชาติ

          ๕) กรุงกบิลพัสดุ์                                      ๑๑) พุทธอุทานแห่งชาติลุมพินี

          ๖) วัดไทยลุมพินีวัน (๒๕ ศตวรรษ) อูถั่น ชาวพุทธพม่าเลขาธิการองค์การสหประชาชาติปรารถเชิญ

          ๑) เจ้าชายสิทธัตถราชกุมาร-พระนางพิมพา-พระราหุล                  ๗) อสิตดาบส

          ๒) พระเจ้าสุทโธทนะ-พระนางสิริมหามายา-พระนางปชาบดีโคตรมี  ๘)พระเทวทัตต์

          ๓) เจ้าชายนันทะ                                               ๙) สันดุสิตเทพบุตร

          ๔) กาฬุทายีอำมาตย์                                    ๑๐)พระอัญญาโกณทัญญะ

          ๕) เหล่าศากยราชออกบวช                                  ๑๑) กบิลดาบส ราชา

          ๖) เจ้าหญิงโรหินี                                                ๑๒) สุปปพุทธะ

          ๑) พระเวสสันดรชาดก                                        ๘) การเสด็จพระราชดำเนิน ๗ ก้าว

          ๒) บุพพนิมิต ๕                                                 ๙) ทวีปใหญ่ทั้ง ๔ ทวีป

          ๓) มหาวิโลกนะ ๕                                             ๑๐) ทำไมต้องเกิดที่ลุมพินีวัน

          ๔) สุบินนิมิตของพระแม่เจ้าสิริมหามายา                ๑๑) บารมี ๑๐ (พุทธการกธรรม)

          ๕) เหตุการณ์การประสูติกาล                                ๑๒) โกลาหล ๕

          ๖) พระดำรัสตรัสเกี่ยวกับการประสูติ                     ๑๓) ปัญจมหาบริจาค

          ๗) อาสภิวาจา

ทวีป ๔       

          ทวีป คือ เกาะหรือแผ่นดินที่มีน้ำล้อมรอบเป็นที่อยู่อาศัยของมนุษย์และสัตว์ ในจูฬนิกาสูตรได้แสดงไว้ในจักรวาลมี ๔ ทวีป คือ

          ๑. ชมพูทวีป  หรือประเทศอินเดียอยู่ทางทิศใต้ มีภูเขาสิเนรุเป็นจุดศูนย์กลาง ใบหน้ามนุษย์มีลักษณะเป็นสามเหลี่ยม ลักษณะพิเศษ ๒ ประเภท

                    ๑.๑ เป็นทวีปที่มีพระอรหันต์ พระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้า ได้มาบังเกิดในทวีปนี้เท่านั้น

                    ๑.๒ เป็นประเทศที่มีต้นหว้าเป็นสัญลักษณ์

๒. อมรโคยานทวีป ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตก ใบหน้าของมนุษย์มีลักษณะค่อนข้างกลม

          ๓. อุตตรกุทวีป ตั้งอยู่ทางเหนือใบหน้าของมนุษย์มีลักษณะ ๔ เหลี่ยม พระพุทธเจ้าเคยเสด็จบิณฑบาตมายังทวีปนี้

          ๔. บุพพวิเทหทวีป ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของภูเขาสินเนรุ ใบหน้าของมนุษย์จะมีลักษณะเหมือนพระจันทร์ตัด หรือบาตรที่วางในลักษณะเอียงตะเคง

          ๓. อุตตรกุทวีป ตั้งอยู่ทางเหนือใบหน้าของมนุษย์มีลักษณะ ๔ เหลี่ยม พระพุทธเจ้าเคยเสด็จบิณฑบาตมายังทวีปนี้

          ๔. บุพพวิเทหทวีป ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของภูเขาสินเนรุ ใบหน้าของมนุษย์จะมีลักษณะเหมือนพระจันทร์ตัด หรือบาตรที่วางในลักษณะเอียงตะเคง

มหานครแห่งคนดี

                    เมือง...เศรษฐีลือนาม                      เมือง...หญิงงามลือชื่อ

                    เมือง...มหาวิหารล่ำลือ                    เมือง...เลื่องลือโพธิ์อานนท์

                    เมือง...เดียรถีย์เสียท่า                     เมือง...๒๕ จำกาลฝน

                    เมือง...ปราบโหราจารย์พาลชน          เมือง...แสดงมงคล ๓๘ ประการ

                    เมือง...กฐินถูกยอยก                       เมือง...แสดงยมกปาฏิหาริย์

                    เมือง...จอมโจรรองคุลีมาล               เมือง...ตำนานพระสิวลี

                    เมือง...ธรณีสูบคนบาป                    เมือง...กำราบคนหมองศรี

                    เมือง...มากหมู่พระกุฎี                     เมือง...สร้างบารมี ศีล ทาน ภาวนาฯ

-            เมืองสาวัตถีในสมัยพุทธกาล เป็นเมืองหลวงของแคว้นโกศล เจ้าผู้ครองนคร คือพระเจ้าปเสนทิโกศล พระพุทธองค์ได้เสด็จมานั่งประทับที่นี่ทั้งหมด ๒๕ พรรษา อยู่ที่เชตวันมหาวิหาร ๑๘ พรรษา และอยู่ที่บุพพาราม ๖ พรรษา มีประชากร ๗ โกฏิ ปัจจุบันเหลือเนื้อที่ประมาณ ๘๐ ไร่ ๓๒ เอเคอร์

-            พระพุทธเจ้าเสด็จไปสาวัตถีครั้งแรกปลายพรรษาที่ ๒ ต้นพรรษาที่ ๓

-            สิ้นสมัยพระเจ้าปเสนทิโกศล อำนาจแคว้นโกศลก็ลดลง

-            พ.ศ.๑๑๗๓-๑๑๘๖ หลวงจีนถังซัมจั๋งมาบันทึกว่าตัวเมืองร้างมานาน พระเชตะวันก็เริ่มมีพระสงฆ์น้อยลง ผู้คนก็น้อยลง

-            พ.ศ.๑๓๙๐ พระเจ้ามหิปาละ ได้ทำการบูรณะวัดเชตะวันขึ้นมาใหม่

-            พ.ศ.๑๕๖๐ กองทพอิสลาม นำโดย มะหะหมัด ดัชนี ได้ยทัพมาทำลายล้างพระเชตะวัน

-            พ.ศ.๑๖๕๐ พระนางกุมาราชเทวี พระมเหสีของพรเจ้าโควินทจันทร์แห่งมหานครกาโนช ได้ทำการบูรณะใหม่

-            พ.ศ.๑๖๗๑ อิสลามในราชวงศ์ทาสปกครองอินเดีย ได้ยกทัพมาตีทำลายทุกสิ่งทุกอย่างฝังลงไว้ใต้พื้นปฐพีจนไม่เหลือซากใด ๆ ร้างหายไปเกือบ ๗๐๐ ปี

-            พ.ศ.๒๔๐๕ อเล็กซานเดอร์ คันนิ่งแฮม ได้มาสำรวจเมืองสาวัตถีขุดค้นหลักฐานตามบันทึกของท่านฟาเหียน และพระถังซัมจั๋ง

-            พ.ศ.๒๔๕๒ เซอร์จอร์น มาร์แชล ได้ขุดค้นพบหลักฐานทั้งหมดจนปรากฏ ณ ปัจจุบันนี้

          ๑) วัดเชตะวันมหาวิหาร คนท้องถิ่นเรียกว่า “สาเหตุ” ๘) วัดบุพพาราม

          ๒) พระมูลคันธกุฎี                                             ๙) มิลลิกาอาศรม

          ๓) กุฎิเหล่าพระอรหันต์                                       ๑๐) บ้านท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี

          ๔) สังฆสภา                                                      ๑๑) สถานที่แสดงยมกปาฏิหาริย์

          ๕) ต้นโพธิ์อานนท์                                              ๑๒) ที่ธรณีสูบคนบาป

          ๖) ศาลาโรงธรรม                                               ๑๓) บ้านท่านปุโรหิตาจารย์บิดา

องคุลีมาล

          ๗) ตัวเมืองสาวัตถีเป็นเขตพระราชฐานของพระเจ้าปเสนทิโกศล คนท้องถิ่นเรียกว่า “มาเหต”

          เป็นจุดที่พระพุทธองค์แสดงยมกปกฏิหาริย์ปราบเดียรถีย์ หรืออีกนัยหนึ่งคือลัทธิเชนนั่นเอง ตั้งอยู่ริมถนนเข้าเมืองสาวัตถี ห่างจากพระเชตะวันประมาณ ๑ กิโลเมตร เป็นสภาพเนินดินที่ใหญ่โต เดิมเป็นสถูปที่สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราชได้รับการขุดค้นไปแล้วบางส่วน

          เป็นอารามที่ใหญ่ที่สุดในบริเวณแถบนี้ สร้างในบริเวณที่เดิมของเจ้าเชต  ซึ่งเป็นเชื้อสายของกษัตริย์องค์หนึ่งในสมัยพุทธกาล อนาถปิณฑิกะมีนามเดิมว่า สุทัตตะ เป็นพ่อค้าชาวเมืองสาวัตถี ได้ไปค้าขายที่เมืองราชคฤห์ และได้ฟังพระธรรมเทศนาของพระศาสดาจนบรรลุโสดาบัน จึงอาราธนาพระองค์มาโปรดชาวเมืองสาวัตถี เมื่อพระองค์เสด็จมาแล้ว จึงได้ซื้อที่ของเจ้าเชต ในเบื้องต้นถูกโก่งราคาอย่างหนักด้วยการให้เศรษฐีปูทองคำเต็มบริเวณเศรษฐ๊ทำตามจนเจ้าเชตทึ่งเห็นใจจึงขายให้พร้อมกับขอร้องให้ใช้นามตนเองตั้ง จนกลายเป็นเชตวนาราม พระองค์ประทับอยู่ที่นี่นานที่สุดถึง ๑๙ พรรษา ปัจจุบันอยู่ในเขตเมืองสราวัสดี จังหวัดสราวัสดี รัฐอุตตรประเทศ ปัจจุบันนิยมเรียกว่าศราวัสดี อันเป็นนามตามภาสันสกฤต ส่วนคำว่า สาวัตถี ตามนามบาลีมีคนรู้จักน้อยมาก ส่วนภายในพระเชตะวัน มีกุฎิปลูกสร้างอยู่มากมาย ทั้งพระมูลคันธกุฎีของพระพุทธเจ้า และอานนทโพธิ์ซึ่งพระมหาโมคคัลลานะนำมาจากพุทธคยามาปลูกไว้ที่นี่ จึงนับว่าเป็นต้นไม้ที่เก่าแก่มากที่สุดต้นหนึ่ง

          เป็นซากบ้านโบราณภายในเขตพระราชฐานเมืองสาวัตถี คำว่า อนาถปิณฑิกะ แปลว่า ผู้มีก้อนข้าวสำหรับผู้ไม่มีที่พึ่ง เป็นเศรษฐีที่มั่งคั่งที่สุดและยากจนที่สุดในคราวเดียวกัน เป็นมหาอุบาสกที่ค้ำชูพระพุทธศาสนาอย่างแรงกล้า  เป็นผู้สร้างเชตะวันมหาวารถวายพระพุทธองค์ ปัจจุบันเหลือเพียรซากโบราณสถานให้เราได้เห็นกฎแห่งอนิจจัง

          เชื่อกันว่าเป็นซากคฤหาสน์ของพราหมณ์ปุโรหิต  ผู้เป็นบิดาของจอมโจรองคุลีมาลหรืออหิงสกะ หลังจาก ๗ ขวบ  บิดาจึงให้ไปศึกษาศิลปวิทยาที่เมืองตักกศิลา

          สร้างโดยวิสาขามหาอุบาสิกา ธิดาของธนัญชัยเศรษฐี เป็นหญิงที่สมบูรณ์ด้วยเบญจกัลยาณี อายุได้ ๗ ขวบ บรรลุเป็นพระโสดาบัน พระพุทธองค์มาประทับที่วัดนี้ถึง ๖ พรรษา ตรัสพระธรรมเทศนาหลายพระสูตร ปัจจุบันนี้ อารามถูกแม่น้ำอจิรวดีเซาะจนพังเกือบไม่เหลืออะไรเป็นหลักฐาน

          พระพุทธองค์ตรัสพระสูตรที่เมืองสาวัตถีทั้งสิ้น ๘๗๑ พระสูตร คือ เชตะวันมหาวิหาร ๘๔๔ พระสูตร นอกนั้นเป็นของบุพพาราม ๒๓ พระสูตร และของอื่นๆ อีก ๔ พระสูตร เป็นพระสูตรในสังยุตตนิกาย ๗๓๖ พระสูตร, มัชฌิมนิกาย ๗๕ พระสูตร, อังคุตตรนิกาย ๕๔ พระสูตร อละทีฆนิกาย ๖ พระสูตร เช่น มงค,สูตร, ธชัคคสูตร, ทสธัมมสูตร, สาราณียธรรมสูตร, อหิราชสูตร, เมตตานิสังสสูตร, ศิริมานนทสูตร, ธัมมนิยามสูตร, อปัณณกสูตร, อนุตตริยสูตร, พลสูตร, มัคควิภภังคสูตร, โลกธัมมสูตร, ทสนาถกรณธัมมสูตร, อัคคัปปสาทสูตร, ปธานสูตร, อินทริยสูตร, อริยชนสูตร และสัปปุริสธัมมสูตร ฯลฯ

          ๑) พระเจ้าปเสนทิโกศล                                       ๗) พระกุมารกัสสปะ

          ๒) อนาถบิณฑิกเศรษฐี                                       ๘) พระพาหิยะเถระ

          ๓) วิสาขามหาอุบาสิกา                                       ๙) พระสิวสีเถระ

          ๔) องคุลีมาล                                                    ๑๐) เศรษฐีตีนแมว

          ๕) ปฏาจาราเถรี                                                ๑๑) ภิกษุชาวเมืองปาเฐยยรัฐ ๓๐ รูป

          ๖) กีสาโคตรมี                                                   ๑๒) วังคีสพราหมณ์

          เขตสังฆวาส

          ๑) หมู่กฎิภิกษุชาวโกสัมพี                                    ๗) กุฎิพระโมคคัลลานะ

          ๒) หมู่กุฎิพระอุบาสี – ราหลุ                                 ๘) กุฏิพระองคุลีมาล

          ๓) ธัมมิการามที่พิจารณาอธิกรณ์ประจำวัด             ๙) กุฏิพระอานนท์

          ๔) เจดีย์อรหันต์ ๘ ทิศ ต้นกำเนิดสรภัญญะ             ๑๐) กุฏิพระสารีบุตร

          ๕) กุฎิพระสิวลีเถระ                                            ๑๑) อานนทโพธิ์

          ๖) กุฎิพระมหากัสสปะ                                        ๑๒) ราชิการาม คือ สำนักของภิกษุณี

          ๑) พระคันธกุฎีฤดูหนาว                            ๔) ศาลาโรงธรรม (อุโบสถ)

          ๒) พระคันธกุฎีฤดูร้อน                              ๕) ธรรมสภา (สถานที่ฟังธรรมของชาวเมือง)

          ๓) พระคันธกุฎีฤดูฝน                               ๖) บ่อน้ำพุทธมนต์

          ๑) มงคล ๓๘ ประการ                                         ๖) พรจากการถวายผ้ากฐิน

          ๒) อานิสงค์เมตตา ๑๑ ประการ                            ๗) การถวายผ้าอาบน้ำฝน

          ๓) เบญจกัลยาณี ๕ ประการ                                ๘) อาคันตุกภัตต์

          ๔) โอวาท ๑๐ ข้อ ที่ธนัญชัยเศรษฐีสอนวิสาขา         ๙) คมิกภัตต์

          ๕) ไม่ควรดูหมิ่น ๔ อย่างว่าเล็กน้อย (กษัตริย์ – งู – ไฟ – ภิกษุ        ๑๐) ศิลานภัตต์

          ขอเดชะ ด้วยอำนาจบุญกุศล ที่ข้าพระพุทธเจ้าได้มาบูชาสักการะ พระมูลคันธกุฎี ที่พระเชตะวันมหาวิหารในวันนี้ ขอจงเป็นบารมีให้ได้รับพรอันประเสริฐ ๘ ประการ

          ๑) ขอให้มีรูปร่างผิวพรรณวรรณะดี                        ๒) ขอให้เป็นเศรษฐีมหาศาล

          ๓) ขอให้มีหลักฐานการงานมั่นคง                          ๔) ขอให้ดำรงในศีลทานภาวนา

          ๕) ขอให้มีปัญญาเยี่ยมยอด                                 ๖) ขอให้ปลอดภัยไร้ทุกข์โศก

          ๗) ขอให้โชคดีมีเกียรติยศ                                    ๘) ขอให้ลดละเลิกจองเวรกรรม

          ๑. อธิบายสถานที่

          ๒. การโน้มน้าวน้ำใจให้เกิดศรัทธา ก่อนสักการะ เช่น

          ณ สถานที่นี้ คือ ปฐพีที่รับรองพระบาทแห่งมหาบุรุษ เราพึงรักษาจิตให้ผ่องผุดบริสุทธิ์จากความโลภโกรธ หลง และมีความศรัทธาที่มั่นคงในองค์พระรัตนตรัย ภาคภูมิใจที่ได้มาเห็น นี่ถือว่าเป็นบุญกุศลแก่ตนเองและวงศ์ตระกูล ที่ได้เทิดทูนคุณพระพุทธศาสนามาตั้งแต่บรรพบุรุษ ยังกุศลให้บังเกิดแก่ดวงปัญญาว่าเสาศิลาเบื้องหน้าเรานี้ คือ สถานที่อุบัติของพระศาสดาเอกของโลก ให้ชื่นอกชื่นใจปีติปราโมทย์ว่า

-            เราได้กราบที่เกิดของลูกผู้ประเสริฐ เกิดมาไม่เคยทำให้แม่เสีย และเสียน้ำตา

-            เราได้กราบที่เกิดแห่งบิดา ผู้ให้อริยทรัพย์แก่ลูกได้

-            เราได้กราบที่เกิดของพี่ผู้มีน้ำใจพาน้องทั้งหลายข้ามวัฎสงสาร

-            เราได้กราบที่เกิดของสามีที่นำศรีภรรยาถึงฝั่งพระนิพพาน

-            เราได้กราบที่เกิดของพระบรมศาสดาจารย์ ปัญญาล้ำค้ำโลกทำให้พ้นโศกตรม

กราบให้สมกับความลำบากตรากตรำ ข้ามน้ำ ข้ามทะเล มาแสนไกล กราบให้เต็มอิ่มทุกห้วงดวงหทัยนำบุญใหญ่กลับไปฝากพ่อแม่ ลูกหลาน และว่านวงศ์ ของทุกท่านทำจิตมั่นคง ดำรงสติให้แน่วแน่ แผ่เมตตาให้กว้างไกล แล้วตั้งใจไหว้พระ โปรดว่าตาม ณ บัดนี้... (นำสักการะสถานที่ประสูติพระพุทธองค์ไปตามลำดับฯ)

๓. นำไหว้พระสักการะสวดบทพุทธคุณ ธรรมคุณ และสังฆคุณ, พระพุทธเจ้า ๒๘ พระองค์, บารมี ๑๐ เป็นต้น

๔. นำนั่งสมาธประมาณ ๙ นาที แล้วอธิบายเรื่องการเกิด........

๕. นำแผ่เมตตาอุทิศส่วนบุญส่วนกุศล

๖. อธิฐานบารมี ไหว้พระ บันทึกาพ (เสร็จภาคพิธีกรรม)

          อัคโคหะมัสมิ โลกัสสะ เสฎโฐหะมัสมิ โลกัสสะ เชฎโฐหะมัสมิ โลกัสสะฯ

          ขอเดชะ ข้าพระเจ้า ขอน้อมตั้งจิตอธิฐาน ด้วยอำนาจบุญกุศล ที่ได้บูชาสักการะ สถานที่ประสูติของพระพุทธองค์ ที่ลุมพินีวันในวันนี้ ขอจงเป็นบารมี ให้ได้รับพรอันประเสริฐ ๗ ประการ

          ประการที่ ๑    ขอให้ธุรกิจก้าวหน้า

          ประการที่ ๒    ขอให้การค้าร่ำรวย

          ประการที่ ๓    ขอให้รูปสวยโสภา

          ประการที่ ๔    ขอให้ปัญญาเลิศล้ำ

          ประการที่ ๕    ขอให้ได้ต้ำชูวงศ์ตระกูล

          ประการที่ ๖    ขอให้ได้เทิดทูลพระพุทธศาสนา

          ประการที่ ๗    ขอให้บุตรธิดาเป็นคนดีมีศีลธรรม

          ทั้งในชาตินี้และชาติหน้า ตลอดชาติอย่างยิ่ง จนถึงความพ้นทุกข์ คือพระนิพพานเทอญฯ